SON DƏQİQƏ

[hide][/hide]Vetenim-Azerbaycandir.az
…Bu yerlərin hər yeri tarixdi. Və özü də hələ o qədər də yaxşı öyrənilməyən tarix. Azərbaycanın “Şimal qapısı” olan Qusarda qədim qəbiristanlıqlar, məqbərələr ayrıca öyrəniləsi və araşdırılası mövzulardı. Məsələn, 4 il əvvəl rayon ərazisində eramızdan əvvəl II minilliyə aid olunduğu bildirilən qəbiristanlıq aşkarlanıb. Bu qədim qəbiristanlıq Qusarın Zindan Muruq kəndində yerləşir.
Qəbiristanlıqdan söhbət düşmüşkən, Həzrə kəndində nə az, nə çox düz 7 qəbiristanıq var. Onlardan birindən isə ümumiyyətlə Azərbaycanda yoxdu, yəni yeganədi. Həzrədən söz düşmüşkən, rayondan 30 km şimalda, Rusiya ilə sərhəddə yerləşən kəndin tarixi çox uzaqlara gedib çıxır. Kəndin ilk adı Quryan olub. Həzrə isə öz adını Şeyx Cüneydin “Həzrət” ləqəbindən alıb. Məlum olduğu kimi, Şeyx Cüneyd  nüfuzlu Səfəvi şeyxlərindən biri, Şah İsmayıl Xətainin  babası idi. O,  Şirvana etdiyi hərbi yürüş zamanı 1460-cı ildə Samur çayının sol sahilindəki Qıpçaq kəndi yaxınlığında baş verən döyüşdə öldürülmüşdü. Daha sonra isə müridləri onu indiki Həzrə  kəndinə gətirib dəfn etmişdi. 1544-cü ildə isə onun qəbrinin üstündə türbə tikilmişdi. Şeyx Cüneyd türbəsi indi nəinki rayonun, bütün Şərqin ən qiymətli abidələrindəndir. Bişmiş kərpicdən inşa edilən türbə binası, daxildən və xaricdən düzbucaqlı plana malikdi. Şeyx Cüneydin məzarı olduğu yerdə ağacdan nəfis işlənmiş şəbəkəli çərçivə üzərinə minbər qoyulmuş sənduqə var. Türbənin dörd bir tərəfində hücrələr, Qərb qapısı üzərində isə yeddi sətirdən ibarət kitabə var. Kitabənin üstündə isə belə yazılıb: “Əgər dünya bir adamdan ötrü əbədi olsaydı, onda (ölməz) peyğəmbərlər üçün bu həmişəlik olardı. Çətin ki, bir adam ölümdən xilas ola, o zaman Məhəmmədin (ə.s.) silahdaşları ölümdən xilas olardılar”. Şeyx Cüneyd türbəsinin həyətyanı sahəsindəki qəbiristanlıq da qədim tarixə malikdir. Burdakı qəbir daşları üzərinə oyma üsulu ilə çəkilmiş müxtəlif ornamentlər və şəkillər maraq doğurur. Bəzilərinin üzərində qəhvədan, ayaqqabı və qalxan şəklinə rast gəlmək olur.